Το Σπήλαιο της Αντιπάρου είναι ένα από τα ομορφότερα και τα πιο σημαντικά του κόσμου. Και αυτό γιατί, εκτός από μαγευτικό φυσικό αξιοθέατο, συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία του τόπου και προκαλεί μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, λόγω των ευρημάτων της λίθινης εποχής που ανακαλύφθηκαν στο εσωτερικό του.
Ιστορικό
Το Σπήλαιο ήταν γνωστό κατά την αρχαιότητα. Μέσα του βρέθηκαν κομμάτια από αρχαία αγγεία, ευρήματα της λίθινης εποχής. Χαράγματα και επιγραφές στους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες επιβεβαιώνουν την παλαιότητά του. Ως αρχαιότερος επισκέπτης του σπηλαίου αναφέρεται ο λυρικός ποιητής από την Πάρο, Αρχίλοχος (728 – 650 π.Χ.). Στον μεγαλοπρεπή σταλαγμίτη της εισόδου σωζόταν μέχρι τον περασμένο αιώνα η επιγραφή: «Επί Κρίτωνος οίδε ήλθον Μένανδρος, Σόχαρμος, Μενεκράτης, Αντίπατρος, Ιππομέδων, Αριστέας, Φιλέας, Γόργος, Διογένης, Φιλοκράτης, Ονήσιμος.» Σύμφωνα με την παράδοση, πρόκειται για συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι αποκαλύφθηκαν και, για να σωθούν, κατέφυγαν στην Αντίπαρο.
Δημιουργία
Το εκπληκτικό σπήλαιο διανοίχτηκε ως επί το πλείστον σε μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, πάνω στους οποίους επίκεινται ασβεστόλιθοι. Πιθανότατα δημιουργήθηκε κατά την Τριτογενή Περίοδο. Το σπήλαιο είναι βαραθρώδες, εξαιτίας της διέλευσης και συσσώρευσης μεγάλων ποσοτήτων νερού που κατέφαγε τα λιγότερα ανθεκτικά πετρώματα. Αργότερα, κατά την Τεταρτογενή, το σπήλαιο έπαψε να δέχεται τόσο μεγάλες ποσότητες νερού, ενώ όσο νερό υπήρχε στο εσωτερικό του διέφυγε από οχετούς και βάραθρα. Άρχισε τότε η σταγονορροή που δημιούργησε, με την πάροδο του χρόνου, όλο το σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό στολισμό του. Εξαιτίας των διαφορών στην επιφανειακή κλίση του εδάφους, η οποία επηρεάζει τη σταγονορροή, ο στολισμός είναι εντονότερος στις δύο πρώτες αίθουσες του σπηλαίου (μεγαλύτερη σταγονορροή) απ” ό,τι στην τρίτη.
Το σπήλαιο έχει έκταση περίπου 5.600 τετραγωνικά μέτρα. Το μέγιστο βάθος του είναι 85 μέτρα περίπου, έχει μήκος 89 μέτρα και το μέγιστο πλάτος του είναι σχεδόν 60 μέτρα. Οι μελέτες που έγιναν έδειξαν ότι δεν παρουσιάζει στατικά προβλήματα
Εσωτερική διαμόρφωση/περιγραφή
Πριν από πολλούς αιώνες, η οροφή του πρόσθιου τμήματος γκρεμίστηκε, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της αψιδωτής εισόδου του σπηλαίου. Στον υπαίθριο και ημιυπαίθριο χώρο που δημιουργήθηκαν από την κατακρήμνιση, χτίστηκαν δύο γραφικά εκκλησάκια, που επικοινωνούν μεταξύ τους και είναι πολύ αγαπητά στους Αντιπαριώτες και τους επισκέπτες. Ο Άη Γιάννης ο Σπηλιώτης και η Ζωοδόχος Πηγή. Αν και το δεύτερο είναι μικρότερο και παλαιότερο, το πρώτο έχει δώσει το όνομά του σε ολόκληρο το Αγιογιαννίτικο βουνό (ή Βουνάλι του Άη Γιάννη) μα και στο ίδιο το σπήλαιο που πολλοί ονοματίζουν «Σπήλαιο του Άη Γιάννη».
Η είσοδος του σπηλαίου ονομάζεται «Προθάλαμος» και αποτελείται από τρία επίπεδα. Το πρώτο και υψηλότερο, η «Καλυμμένη πλατεία», είναι στρωμένο με μπετόν και γύρω γύρω έχουν τοποθετηθεί παγκάκια. Το δεύτερο, ο «Κρυφός θάλαμος», χωρίζεται από το πρώτο με έναν πελώριο σταλαγμίτη, τον αρχαιότερο της Ευρώπης, με το όνομα «Πελώρια Κεντρική Κολώνα» και σταλαγμίτες δεξιά και αριστερά του, που μοιάζουν με αγάλματα. Στην «Κολώνα» έδεναν παλιά τα σχοινιά, για να κατέβουν στο κυρίως σπήλαιο. Το τρίτο επίπεδο του «Προθάλαμου» προεκτείνεται με ένα είδος διαδρόμου, στο τέλος του οποίου κιγκλιδωτή πόρτα οδηγεί στο κατεξοχήν εσωτερικό του σπηλαίου. Σε αυτό το επίπεδο, και σε ύψος τρία μέτρα περίπου από το δάπεδο, υπάρχει μικρό άνοιγμα που φανερώνει έναν θάλαμο με διαστάσεις 20×10 μέτρα, γνωστό ως «Κρύπτη». Αρχαιολογικές έρευνες στο χώρο αυτό κατά το 1974 – 75 αποκάλυψαν όστρακα και ανθρώπινα οστά που σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο της Πάρου. Περνώντας την κιγκλιδωτή πόρτα βρίσκεσαι στην καρδιά του σπηλαίου, το οποίο και χωρίζεται σε τρεις «αίθουσες».
Η πρώτη αίθουσα ή «Θάλαμος των πέτρινων καταρρακτών» έχει διαστάσεις 17x27x10 μέτρα και πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο. Την ονομασία του την πήρε από το μεγαλοπρεπή και θαυμαστό στολισμό προς το δεξιό τοίχο του, όπου υπάρχουν πανέμορφες κολώνες και σταλακτίτες σαν καταρράκτες.
Η δεύτερη αίθουσα ή «Θάλαμος του καθεδρικού ναού» βρίσκεται 25 μέτρα χαμηλότερα από την πρώτη. Οι διαστάσεις της είναι 33x20x30 μέτρα. Εδώ έγινε η λειτουργία των Χριστουγέννων, το 1673, από τον Μαρκήσιο ντε Ντουανέλ και τη συνοδεία του. Δεξιά υπάρχουν ολόλευκα σταλαγμιτικά συγκροτήματα και από πάνω τους κρεμαστοί «πολυέλαιοι». Πιο πέρα βρίσκεται ο σχηματισμός που εύστοχα ονομάστηκε «Μαύρος καταρράκτης» και απέναντί του σειρά από σταλαγμίτες, από τους οποίους ο χαμηλότερος είναι η περίφημη «Αγία Τράπεζα». Στη μια άκρη της αίθουσας αυτής και ένα μέτρο πιο χαμηλά υπάρχει μικρότερη αίθουσα με ωραιότατο σταλαγμίτη, την «Ομπρέλα». Η αίθουσα ονομάζεται «Αίθουσα του Βαράθρου» επειδή υπάρχει τρύπα διαμέτρου δύο μέτρων και βάθους περίπου 7 – 8 μέτρων.
Η τρίτη αίθουσα, που βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο, αποκαλείται «Βασιλική», εξαιτίας της επίσκεψης του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσας Αμαλίας και της επιγραφής που χάραξαν εκεί. Οι διαστάσεις της είναι 27x50x20 μέτρα. Δεν έχει ιδιαίτερα εντυπωσιακό στολισμό, αλλά είναι επιβλητική.
Σύνδεση με Εκκλησίες - Αη Γιάννης ο Σπιλιώτης
Στην είσοδο του σπηλαίου ο επισκέπτης συναντά το εκκλησάκι του Άη Γιάννη. Το ιδιαίτερα αγαπητό, αυτό, ξωκλήσι έχει δώσει το όνομά του σε ολόκληρη την τοποθεσία, η οποία ονομάζεται βουνάλι του Άη Γιάννη ή Αγιογιαννίτικο βουνό. Επικοινωνεί εσωτερικά με το μικρότερο και παλαιότερο εκκλησάκι (350 ετών) της Ζωοδόχου Πηγής.
Το εκκλησάκι του Άη Γιάννη ανακαινίστηκε το 1714 από τον Αντιπαριώτη Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτης Νεόφυτο Μαυρομμάτη, ο οποίος και συναρμολόγησε, σύμφωνα με την παράδοση, την κομμένη στα δύο εικόνα του Αγίου, καθώς αναγνώρισε ότι αυτός ήταν ο σεβάσμιος γέροντας που εμφανίστηκε στον ύπνο του και τον θεράπευσε από βαρύτατη ασθένεια.
Παραμονή και ανήμερα του Άη Γιαννιού, στις 7 και 8 Μαΐου γίνεται γραφικό πανηγύρι με τοπικά εδέσματα και τσικουδιά.
Συντάκτης του άρθρου
πηγαίνω δευτέρα λυκείου. Μου
αρέσει η μουσική, η ασχολία με
το διαδίκτυο, καθώς και το
διάβασμα. Επίσης, μου αρέσει
πολύ να βγαίνω βόλτα με καλή
παρέα και να γελάμε πολύ!
Μπήκα, στο πρόγραμμα της
περιβαλλοντικής γιατί βρήκα
εξαιρετικά ενδιαφέρον το θέμα
με το οποίο θα πραγματευτούμε!
Τέλος, όλα όσα θα επισκεφτούμε
και θα δούμε στα πλαίσια της
περιβαλλοντικής θα αφήσουν σε
όλους απίστευτες εμπειρίες και
αναμνήσεις που θα τις
μοιραστούμε μαζί με τους
αγαπημένους μας καθηγητές.